Česte Gomile i stari dub Branog Dola (Foto)

Česte Gomile je naziv brda (vrh 780 m.n.v.) iznad sela Brani Do sa sjeverozapadne strane. Tako ga nazivaju seljani zbog 10 kamenih gomila na brdu, a pet ih je blizu jedna druge. Najveća gomila je pri vrhu brda i prečnika je 20 metara. Sa vrha brda se vidi rejon sela Brani Do i sela Međugrađe, dio Bilećkog jezera i Bileća na sjeveroistoku koja je udaljena osam kilometara vazdušne linije.

Brdo je uglavnom krševito dok su najniže padine zarasle u šumarke i gajeve duba, cera i jasena. Za jedan veći dub na brdu seljani vjeruju da je star 300 godina. Vidi se da je drvo staro i možda je jedno od najstarijih na trebinjskom području.

Geologija Čestih Gomila

Prema Osnovnoj geološkoj karti, stijene od kojih je brdo sastavljeno su sedimenti iz epohe rane krede, stare 120–125 miliona godina. Na površini su sive zbog dugotrajnog djelovanja atmosferika, a unutra su bijelkaste. To su uglavnom bankoviti krečnjaci sa više kalcita nego dolomita, dijelom laporoviti sa mineralima gline i glaukonita, pa se s vremenom i erozijom umrve do veličine pržine i pijeska. Na najnižim padinama stijene su više dolomitične.

Ovi stijenski sedimenti su nastali u morskom bazenu dubokom 100–200 metara sa alkalnom vodom bogatom rastvorenim kalcijum karbonatom, iz koje su taloženi karbonatni minerali.

Iako su stijene Čestih Gomila morski sedimenti taloženi u toplom suptropskom moru, u njima nisu pronađeni fosili vidljivi golim okom - što ne znači da u njima nema mikroskopskih fosila.

Male deluvijalne ravnice

Mala polja, dolovi i livade sela Brani Do, Međugrađe i Vlaška su deluvijalne ravnice. Deluvijalni proces je geomorfološki proces koji nastaje povremenim djelovanjem većih količina površinskih voda na stijenske mase, obično tokom intenzivnih padavina. Zasićeno tlo nije u stanju da upije svu količinu vode i ona se difuzno, cijelom površinom terena gravitaciono sliva niz padinu noseći stijene, kamenje, pijesak i zemlju, stvarajući tako u podini i zaravnima naslage ovog materijala.

Priče iz davnine

Seljani o gomilama na brdu pamte priče koje su im preci prenosili od davnine. Zbog poljoprivrednih aktivnosti, drevni seljani Branog Dola i Međugrađa čistili su mala polja i dolove od stijena i kamenja i vjerovatno neka od njih nosili na gomile na brdu vršeći drevne običaje sahranjivanja upokojenih suseljana. Vidi se da kamenje na gomilama nije samo sa vrha brda nego i sa najnižih padina i okoline jer su različitog sastava i čvrstoće.

Arheolozi smatraju da su gomile na ovim područjima građene (nabacivane) u periodu od 1500–500 godina prije nove ere.

Narodna predanja o ovdašnjim toponimima, gomilama i starom dubu ispričao mi je žitelj Branog Dola, Dragan Gojkov Vidačić, čija je kuća sa južne strane ispod brda Čestih Gomila. On mi je bio vodič kroz zarasle šumarke i lugove i pokazao stazu za gomile na vrhu brda.

Vrijeme je bilo lijepo, nebo plavo, vazduh svjež, nezagađen. Fino je bilo doći na brdo, dodirnuti stari dub, pregledati gomile i stijene i s njega panoramu zdravog prirodnog seoskog krajolika.