Patrijarh Pavle preminuo je na današnji dan prije devet godina

Na današnji dan prije devet godina umro je patrijarh Pavle, 44. vrhovni poglavar Srpske pravoslavne crkve, koji je na tom mjestu bio od od 1990. do 2009. godine.

U pismu ruskog patrijarha, pročitanom na sahrani patrijarha Pavla, patrijarh Moskovski i sve Rusije Kiril istakao je da je put srpskog patrijarha oličenje svetosti i da je, kao čovjek koji je otjelotvorio najbolje osobine monaštva, uživao duboko i najiskrenije poštovanje Ruske pravoslavne crkve.

Poglavar Ruske pravoslavne crkve poručio je da cijeli pravoslavni svijet saosjeća sa Srpskom pravoslavnom crkvom zbog smrti patrijarha Pavla, koga je nazvao "hrabrim braniocem svete vjere i baštine srpskog naroda".

Rođen je 11. septembra 1914. godine kao Gojko Stojčević u selu Kućanci, srez Donji Miholjac u Slavoniji, tada u Austrougarskoj, a sada u Hrvatskoj. Rano je ostao bez roditelja. Otac Stevan je otišao da radi u SAD, tamo je dobio tuberkulozu i „vratio se kući da umre“ kad je dječaku bilo tri godine, iza njega su ostala dva sina Dušan i Gojko.

Poslije toga, majka Ana se preudala i rodila tri kćerke, i pri rođenju treće je umrla. Dušan i Gojko su ostali sa babom Dragom i tetkom, najstarijem očevom sestrom.

U Beograd je došao 1936. godine, gdje je upisao Bogoslovski fakultet. Tu je vanredno završio i više razrede Šeste beogradske gimnazije da bi mogao da upiše uporedo i Medicinski fakultet. Na Medicinskom fakultetu je stigao do druge godine studija, a Bogoslovski fakultet je završio.

U Beogradu ga je zatekao i Drugi svjetski rat.

Početkom rata da bi se izdržavao radio je na beogradskim građevinama, a to mu nije odgovaralo zbog slabog zdravlja. Na poziv svog školskog druga Jeliseja Popovića, koji je bio iguman manastira Svete Trojice, odlazi 1942. u ovaj ovčarsko-kablarski manastire gdje je proveo sljedeće dvije godine rata.

U to vrijeme njegovog brata Dušana ubile su ustaše.

Obnavljao stare i gradio nove crkve

Izabran je za episkopa raško-prizrenskog 29. maja 1957. godine, a posvećen je 21. septembra 1957. godine, u beogradskoj Sabornoj crkvi. Čin posvećenja obavio je patrijarh srpski Vikentije. Za episkopa raško-prizrenskog ustoličen je 13. oktobra 1957. godine, u prizrenskoj Sabornoj crkvi svetog Đorđa.

U Eparhiji raško-prizrenskoj gradio je nove crkve, obnavljao stare i porušene, posvećivao i monašio nove sveštenike i monahe. Starao se o Prizrenskoj bogosloviji, gdje je povremeno držao i predavanja iz crkvenog pjevanja i crkvenoslovenskog jezika.

Često je putovao, obilazio i služio u svim mjestima svoje Eparhije. Sa kosovskim egzodusom, Prizrenska bogoslovija Svetog Kirila i Metodija je privremeno premještena u Niš, a sjedište Raško-prizrenske eparhije iz Prizrena u manastir Gračanicu.

Išao pješke po Kosovu

Kao episkop raško-prizrenski svjedočio je u Ujedinjenim nacijama pred mnogobrojnim državnicima, o stradanju srpskog naroda na Kosovu i Metohiji. Pisao je izvještaje Svetom sinodu o teškom položaju Srba i pravoslavne crkve na Kosovu i Metohiji.

Na autobuskoj stanici u Prizrenu fizički ga je napao jedan Albanac, a bilo je i drugih verbalnih i fizičkih napada. Po svojoj eparhiji je uglavnom išao peške, od Peći do manastira Pećke patrijaršije, od Prištine do manastira Gračanice. Gdje nije mogao pješke išao je autobusom jer eparhija nije imala auto, kasnije je eparhija imala jedan „vartburg“.

Za patrijarha izabran 1990.

Za patrijarha Srpske pravoslavne crkve izabran je 1. decembra 1990. Sutradan, 2. decembra, ustoličen je u Sabornoj crkvi u Beogradu.

Novi 44. patrijarh SPC tada je rekao: „Moje su snage slabe, to svi znate. Ja se u njih ne nadam. Nadam se u vašu pomoć, kažem i ponavljam, u pomoć Božiju kojom me je On i do sada držao. Neka bude Bogu na slavu i na korist njegovoj crkvi i našem napaćenom narodu u ova teška vremena. Mi nemamo nikakav program patrijaršijske djelatnosti, naš program je Jevanđelje Hristovo.”

Dan patrijarha Pavla: Sam šio, krpio, išao peške po Beogradu...

Svako jutro, osim ako nije išao u neku drugu crkvu, služio je liturgiju u Patrijaršiji i pričešćivao se, a svako veče je bio na večernjoj službi u Sabornoj crkvi zajedno sa ostalim sveštenicima za pjevnicom. Sa sobom je uvijek nosio Sveto pismo i molitvenik. Po Beogradu je išao gradskim prevozom ili pješke. Živio je asketskim životom, sam je šio i krpio odijelo i cipele, i obavljao ostale majstorske poslove u Patrijaršiji.

Na Savindan 1997. predvodio je u Beogradu litiju koja je prošla kroz kordon policije u Kolarčevoj ulici. To je bilo u vrijeme demonstracija poslije lokalnih izbora iz novembra 1996. godine. Dok je bio patrijarh nije primao patrijaršijsku platu, nego jedino penziju iz perioda dok je bio episkop raško-prizrenski.