Grof Sava Vladislavić, rođen u staroj kneževskoj porodici u Jaseniku kod Gacka u Hercegovini, bio je, po mišljenju mnogih, najmoćniji Srbin 18. vijeka.
U srpskoj tradiciji samozaborava, tek sada se otkrivaju tajne ovog izuzetnog čovjeka, srpskog, ruskog i venecijanskog plemića, diplomate, špijuna, avanturiste, trgovca i nacionalnog radnika. Zna se da je tvorac tajne službe cara Petra Velikog i da je razgraničio Rusiju i Kinu po liniji dugoj 6.000 kilometara. Beskrajno odan srpstvu, Rusiji je skrenuo pogled ka Balkanu i poslao prve profesore za prve srpske škole u Sremskim Karlovcima.
Kako „Novosti“ ekskluzivno saznaju, nedavno je otkriveno da je grof Sava bio i mecena velikom kompozitoru i virtuouzu na violini Antonija Vivaldija, koji je u njegovu čast komponovao operu „Istina u iskušenju“. Njen libreto je otkrio Branko Vukomanović, potomak Save Vladislavića.
– Kada sam na internet-pretraživaču otkucao ime grofa Save, kako su ga pisali u Veneciji, pojavila se poveznica sa Vivaldijem – kaže Vukomanović za Novosti.
– Prateći linkove došao sam do digitalizovanog izdanja plakata opere koju je Vivaldi komponovao u čast svog mecene, grofa Save.
U najavi je pisalo:
„ISTINA U ISKUŠENjU
Muzička drama
IZVODI SE
U Teatru Sv. Anđela
Jesen godine 1720.
POSVEĆENA NjEGOVOJ EKSELENCIJI
Gospodinu Grofu
SAVI VLADISLAVIĆU
Zvaničnom savetniku Nj.V. Cara, K(ralja), itd.
U VENECIJI, 1720.
Značaj opere i mecene ilustruje podatak da je premijera održana tokom Venecijanskog festivala, najvećeg evropskog muzičko-scenskog događaja toga doba.
Pravi izazov je bio prevod posvete opere koja je napisana starim dijalektom italijanskog.
U pomoć su priskočili posvećeni istraživači Vladislavićevog djela, Vladimir Davidović i dr Mila Mihajlović, istoričar, novinar i prevodilac. Ona je i dešifrovala pohvalu grofu Savi koju je napisao lično Vivaldi, jedan je od najvećih kompozitora baroka, virtuozni violinista, profesor muzike i operski impresario.
– Sava je davao maestru svoju vilu da u njoj radi i prvi je slušao njegove nove kompozicije – kaže Vukomanović. – Pošto je Vivaldi u vrijeme komponovanja opere stvarao i „Četiri godišnja doba“, vrlo je vjerovatno da je Sava među prvima čuo oba muzička djela.
Od 92 Vivaldijeve opere koje se pominju u njegovo vrijeme, do danas je samo oko 50 sačuvano.
Kada je 2006. slučajno otkrivena „Istina u iskušenju“, muzički stručnjaci su bili presrećni zbog remek-djela kompozitora čije ime svi znaju. Na zaboravljenog mecenu kome je opera posvećena nisu obratili naročitu pažnju, ali posveta pokazuje da su u Vivaldijevo vrijeme stvari stajale potpuno drugačije:
„EKSELENCIJO:
Kome bi trebalo posvetiti ovu dramu, do samo Vama, prepoštovani gospodine, jer primivši je tako velikodušno u svom domu u prvim danima njenog probnog izvođenja, ljubazno ste pokazali da je uzimate pod svoju zaštitu; zbog čega se, bez daljih molbi da se zauzmete za dozvolu iste, Vašoj Ekselenciji, njenom zaštitniku, posvećuje. Kažem Vama, jednom gospodinu, anđelu čuvaru ilirske regije, čije poznajete drevno i jasno porijeklo; koje po obje linije potiče pravo od Prvih gospodara, despota i grofova tako ratničke i slavne nacije; koja, ne zato što je ostala pokorena, sa dijelom Dalmacije pod osmanskom vlašću, grofovija Vaše prepoštovane porodice nije pretrpjela nikakav slom; budući da je, osim toga što je ostavljena na slobodi, što je već bila, činom drugačijeg i časnijeg promišljanja, u istu bila vraćena opsežnom, carskom Poveljom; čime su joj potvrđene drevne privilegije i imunitet koji je uživala; kao što se sve, sa autentičnim dokazima, jasno pojavljuje u Arhivu Dubrovačke Republike.
li čemu nabrajati vrle osobine koje Vas krase, kada su i previše očigledne! Jer kome bi moglo ostati skriveno, da se Vaša Ekselencija plemenitošću duha, mudrošću uma i lakoćom ophođenja, sa najdelikatnijim i najvažnijim intrigama kneževa, tako mudro nosila, da je Vaše ime s velikim razlogom svuda tako ugledno postalo. Da se Vaša Ekselencija po uzvišenosti ističe u Dubrovačkoj Republici.
Da Vam je Njegova Svetost sadašnji papa (koji Vas je u svakoj prilici prepoznao kao stalnog zagovornika hrišćanske vjere) ukazao čast da Vas učini Palatinskim vitezom; i zato što ste se nedavno spojili na čuvenom vjenčanju sa Nj.E. gospođom Virdžinijom Trevizani, slavnim potomkom te drevne, plemićke venecijanske porodice Trevizani, koja se može pohvaliti svojim duždima, patrijarsima i prokuratorima presvijetle Venecije, uvijek nepobjedive, Dominantne Republike. Ali čemu podsjećati na tolike plemenite vrline, kojima se Vi odlikujete, kad je dovoljno samo pogledati ko ste, posmatrati Vaše djelovanje kao dvorskog savjetnika jednog od najvećih monarha svijeta, kakav je upravo pobjedničko Carsko Visočanstvo, čije carstvo, moćno zbog dominacije nad ogromnim kraljevstvima, kojeg se plaše zbog vojne snage, a koja se ogleda u njegovim vazalima, ostavlja živopisnu sliku svoje veličine u svim dijelovima svijeta. Dovoljno je to reći o Vama, koliko god to pisac ikada može, da pokaže ko ste, zajedno sa hrabrom podrškom koju ova drama uživa;
Sa poniznim naklonom ostajem najodaniji i najponizniji sluga Vaše Ekselencije“
– Posveta odslikava Savu Vladislavića baš onakvog kakav je bio, kao reprezentativnog predstavnika svega onoga što se podrazumijeva pod pojmom „barokni čovjek“ – kaže Vladimir Davidović, poznavalac i istraživač srpske baštine.
– To je uspješna kombinacija sposobnosti, avanturističkog duha, obrazovanja i hrabrosti.
Šta Vi mislite o ovome?