Srbija slavi Dan državnosti

U Srbiji će danas nizom manifestacija biti obilježen Dan državnosti u spomen na podizanje Prvog srpskog ustanka i donošenje Sretenjskog ustava.

Predsjednik Srbije Tomislav Nikolić položiće vijenac na Grob neznanog junaka na Avali, a potom će uručiti ordenje zaslužnim ličnostima i institucijama i održati svečani prijem, dok će premijer Ivica Dačić položiti vijenac u crkvi Svetog Đorđa na Oplencu, zadužbini porodice Karađorđević.

Povodom Dana državnosti juče je izvršena počasna artiljerijska paljba sa 10 plotuna iz šest artiljerijskih oruđa sa Beogradske tvrđave, a u Narodnoj biblioteci Srbije otvorena je izložba "Zavještanja i darovi - legati kao kulturna dobra od velikog značaja", dok je u Arhivu Srbije otvorena izložba "Prvi svjetski rat u dokumentima Arhiva Srbije".

Na izložbi u Arhivu Srbije predstavljeno je 35 najvažnijih dokumenata o istoriji Prvog svjetskog rata, među kojima su original ultimatuma koji je Austrougarska uputila Kraljevini Srbiji, original odgovora Srbije i, vjerovatno najvažniji dokument u svijetu iz tog doba - objava rata Austrougarske Srbiji.

Programom obilježavanja Dana državnosti predviđen je niz kulturnih manifestacija u Aranđelovcu i Orašcu, mjestu u kojem se Karađorđe sastao sa ustanicima.

Na Sretenje 1804. godine započela je srpska revolucija, koja je označila početak oslobađanja balkanskih naroda od Turske, a srpski knjaz Miloš Obrenović tu je borbu završio uspjehom diplomatijom i pregovorima.

Na zboru viđenijih Srba sa teritorije Beogradskog pašaluka u Marićevića jaruzi u Orašcu na Sretenje 1804. godine donesena je odluka o podizanju ustanka protiv Turaka i za vožda je izabran Karađorđe Petrović.

Odluci o podizanju ustanka prethodila je Sječa knezova, uglednih srpskih narodnih prvaka, koje su dahije preventivno pobile, zbog navodne nelojalnosti.

Čitav Beogradski pašaluk oslobođen je 1807. godine, ali je sudbinu ustanka odredio ishod rusko-turskog rata, pošto su Rusija i Turska potpisale mir u Bukureštu 1812. godine.

Karađorđe je tokom Prvog srpskog ustanka u okviru obnove srpske državnosti ustrojio i niz važnih institucija, poput Velike škole, začetak današnjeg Univerziteta u Beogradu.

Na Sretenje 1835. godine u Kragujevcu je donesen prvi "Sretenjski ustav" Kneževine Srbije, ustrojen po uzoru na francuski i belgijski.

Tekst ustava, neobično liberalan za tadašnje prilike, izradio je Dimitrije Davidović, znameniti novinar i srpski nacionalni radnik.

Ovakvo ustavno rješenje odmah je izazavalo negodovanje Austrije, Turske i Rusije, koje su smatrale da je previše liberalan, pa je ustav ubrzo suspendovan.

Kneževina i Kraljevina Srbija imala je potom više različitih ustavnih rješenja - 1838, 1869, 1888, 1901. i 1903. godine.

Poslije Drugog svjetskog rata od 1945. godine Srbija je u sastavu Jugoslavije četiri puta usvajala ustav, a posljednji je 30. oktobra 2006. godine. To je prvi Ustav Srbije nakon raspada SR Jugoslavije, odnosno Državne zajednice Srbije i Crne gore.

Sretenje se kao državni praznik u Srbiji slavilo do formiranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a ponovo se slavi od 2002. godine.