Cijene proizvoda i usluga za ličnu potrošnju pali su u avgustu mjesecu ove u odnosu na isti mjesec prošle godine, podaci su Agencije za statistiku BiH. Ekonomisti upozoravaju da ovakvi podaci, iako u početku nailaze na oduševljenje kod građana, iza sebe kriju mnogo sumorniju sliku.
Pandemija virusa korona žestoko pogađa ekonomiju BiH. S jedne strane, građani troše manje zbog neizvjesnosti i straha od gubitka posla, a s druge strane je došlo do pada investicija u privredi, kaže ekonomski analitičar Admir Čavalić. “Takav pad cijena u makroekonomskom smislu nije dobar”, dodaje on.
“Zato što to s druge strane obeshrabruje ponudu ponuđača, odnosno smanjuje mogućnost rasta naše ekonomije i generalno privrede. To znači da će cijene vjerovatno padati, ali to znači pad optimizma na tržištu, gubitak ili manje radnih mjesta i manje neto nadnice. To takođe znači da kao građanin, dugoročno posmatrano, niste na dobitku”, kaže Čavalić.
Građanima koji su na ivici egzistencije blagi pad cijena ne znači mnogo, pogoto kad znaju da to znači još manje novca ili gubitak posla. Ističu da otkazi pljušte otkako se virus korona pojavio, te da jedva sastavljaju kraj sa krajem, iako neki pored penzije imaju i dodatni posao. Posebno naglašavaju da se dive ljudima koji preživljavaju sa platom od 400 KM. Zbog toga im, kažu, nije čudno što sve više mladih ljudi odlazi iz Srpske u potrazi sa boljim životom.
Cijene pojedinih artikala ipak su porasle, a radi se o cijeni alkoholnih pića. Recesiju i krizu prati porast cijene upravo tih proizvoda, zbog stanja u kojem se građani nađu, objašnjava dalje Čavalić.
“Vjerovatno neće doći do rasta cijena poljoprivrednih proizvoda. Globalni lanci snabdjevanja poljoprivrednim i prehrambenim proizvodima su se pokazali izuzetno stabilnim i otpornim na šokove, na lockdown i zatvaranje ekonomija i država”, naglašava Čavalić.
Svi makroekonomski instrumenti za stimulisanje potražnje u svijetu i regionu nisu se pokazali dovoljnim, i to je suštinski problem, smatra on.
“Ako ljudima date novac oni nisu spremni da ga, kao u normalnim vremenima, troše nego ga čuvaju, štede, stavljaju pod jastuk ili vrade nešto drugo, ali ga neće pustiti u potrošnju”, pojašnjava Čavalić.
On naglašava da ga posebno brine zadnji kvartal ove i prvi naredne godine, koji su tradicionalno mrtvi mjeseci za ekonomiju, izuzev prazničnog ushićenja pred praznike.
“Tada se, dakle, ponuda rješava zaliha, potrošnja stagnira, naročito u januaru i februaru. Ono što me plaši je da nećemo imati tog prazničnog ushićenja oko božićnih i novogodišnjih praznika, tzv. crnog petaka i sličnih. Vjerovatno se to neće dešavati kao što se prije dešavalo, što znači da nam slijedi tzv. duboka, duga zima, sa izuzetnim pesimizmom”, predviđa Čavalić.
“Ako ekonomski preživimo proljeće, u drugom kvartalu naredne godine očekuje se dvocifren ekonomski rast. Ipak, oporavak domaće ekonomije očekuje se tek 2022. godine, zaključuje ekonomski analitičar Admir Čavalić.
Šta Vi mislite o ovome?