Dr Alexis Troude je francuski istoričar, profesor geopolitike Univerziteta u Versaju. Kao jedan od najuglednijih francuskih stručnjaka za Balkan, autor je četiri knjige, te mnogobrojnih naučnih i stručnih radova i analiza u vezi sa balkanskom istorijom i politikom. Organizator je brojnih konferencija u Evropskom parlamentu o različitim temama iz oblasti Balkana. Predsjednik je udruženja “Mir za Kosovo i Metohiju” u Parizu.
Kakva je Vaša percepcija izbora u Crnoj Gori?
Izbori u Crnoj Gori su izuzetan politički događaj za Crnu Goru i za cijeli region. Poslije raspada Jugoslavije Crna Gora je dobila nezavisnost u skladu sa međunarodnim principima. Ta nova država je kreirana na temelju političke autonomije koja je postojala u svakoj jugoslovenskoj republici. Nekoliko godina poslije odvajanja Crne Gore, svi politički događaji, a uz to naravno i izbori u Crnoj Gori, od velike su važnosti za cijeo Balkan. To je zbog toga što će oni dati odgovore na više važnih pitanja. To je pitanje opstanka jednog režima koji postoji već više od 30 godina na tlu Evrope i koji je uprkos sadašnjoj prozapadnoj orijentaciji u svojim korijenima stvoren na komunističkim principima. Zatim, to je pitanje koegzistencije više naroda i narodnosti, te pitanje srpskog identiteta. Na svjetlo će izaći i nivo ekonomske vitalnosti jedne zemlje koja je posljednjih godina primila dosta investicija Zapada, ali u isto vrijeme okrenula leđa novim nosiocima moći u svijetu kao što su Rusija i Kina.
Koje su po Vašem mišljenju osnovne prednosti vođa vlasti opozicije?
Politička scena na Balkanu, a naročito u Crnoj Gori veoma je zanimljiva iz ugla zapadnog posmatrača. S jedne strane postoji vlada kreirana devedesetih godina prošlog vijeka oko socialdemokratske ideje koja simbolizuje globalistčcke tendencije. Njihovi lideri, zajedno sa Milom Đukanovićem, ubijeđeni su da će promovisanjem prozapadnih vrijednosti i multikulturalizma njihov sistem ne samo opstati, već se i na najbolji način uklopiti u Zapad. Sa druge strane, opozicija koja je dugo bila slaba zbog podjela tipičnih za Balkan, ovog puta je uspjela da se ujedini, što to je vrlo važno ne samo za izbore, već će imati reperkusije i na dugoročnu situaciju u Crnoj Gori. Oni kao program imaju očuvanje porodice i uvažavanje institucija poput vojske ili crkve, te se kao takvi uklapaju u ono što možemo zvati patriotski blok. Što je ovog puta još važnije, opozicija u Crnoj Gori je na strani demokratije, jer se bore za slobodu kreatanja, otvorene medije, slobodu izražavanja, te rušenje najdugotrajnije vlade u Evropi. Time se opozicija bori za jednu od najvažnijih vrijednosti evropske civilizacije, a to je demokratija.
Kakav je Vaš stav o organizovanju litija kao vjerskom, ali i političkom fenomenu?
Litije, koje su organizovane u Crnoj Gori više od osam mjeseci od velike su važnosti ne samo u toj balkanskoj zemlji, već i za cijeli svijet. Svjedoci smo postojanja brojnih grupacija u zapadnoj Evropi koje se bore protiv religijskih vrijednosti. Među njima su svakako laicisti u Francuskoj ili liberali u Engleskoj. U tom kontekstu zanimljivo je primjetiti koliko se intenzivno i dugotrajno jedan srpski narod u Crnoj Gori bori za svoje svetinje, te za svoj kulturni i politički identitet. Iz religijske perspektive, te litije koje svake nedjelje okupljaju više desetina hiljada Srba iz Crne Gore, potkrijepljuju riječi francuskog filozofa Regisa Debraija da će 21. vijek biti religiozan. To pokazuje i u kojoj dubini je pravoslavnost temelj i srce crnogorskog identita. Poznato je da je Srpska pravoslavna crkva temelj duhovnog života u Crnoj Gori još od 11. vijeka. To je naročito vidljivo u kontekstu srpskih manastira poput Ostroga, te brojnih crkava u Cetinju, Kotoru ili Baru. Na geopolitičkom planu te litije su živa demonstracija da su srpstvo i opstanak Crne Gore neraskidivo povezani. Poznato je da Crna Gora predstavlja temelj srpskog identiteta još od srednjeg vijeka, te su na tlu Crne Gore ponikli neki od najljepših primjeraka srpske književnosti kao što je “Gorski vijenac”.
Milo Đukanovic vodi vrlo opasnu igru misleći da će njegova vlast moći da opstane uz konfrontaciju sa srpskom komponentom, a uz neku vrstu koegzistencije sa muslimanskim manjinama (Albanci, Bošnjaci i Turci). Vidjeli smo da to može dovesti do vrlo nezgodne situacije, kao što je makedonski scenario. Milo Đukanović još može da vlast organizuje na principu „diviser pour régner“ (zavadi pa vladaj) budući da se Zapad dovoljno ne bavi dešavanjima na Balkanu, a naročito ne onima u Crnoj Gori. Mediji na Zapadu generalno neće ni da se osvrnu, a kamoli da detaljnije pišu o tragičnim posljedicama politike velikih sila na Balkanu devedesetih godina. Zapadne političke elite su sekularne i ateisticke, a osim toga brane uvijek princip „small is beautifull“ (ono što je malo, to je i lijepo), gdje nužno dominira ideja da Srbi ugrožavaju manjine. Međutim, brojni narod, a sve više i više različite političke grupe se okreću vrijednostima kao što su porodica, patriotizam i duhovni život.
Da li rezultat izbora u Crnoj Gori može uticati na promjenu geopolitičke situacije u regionu?
Rezultati izbora u Crnoj Gori od velikog su značaja za cijeo Balkan i Evropu. Oni će pokazati da li je Crna Gora prava demokratija ili ne. Vrlo je čudno da OEBS ili Savjet Evrope nisu poslali posmatrače kao što to redovno rade u bilo kojoj zemlji istočne Evrope. Međutim, uz masovne medije i ohrabrene šire društvene slojeve, ovog puta će biti teško vlastima u Crnoj Gori da upotrebe nedemokratske mjere, kao što su to učinili na prošlim izborima. Osim toga, vrlo je interesantno kako će glasati drugi narodi Crne Gore (na primjer Bošnjaci). Mislim da su građani Crne Gore, kao i oni u svim ostalim zemljama Evrope, dosta napredovali u usvajanju demokratskih principa i da neće više podržati jednu stranku koja je decenijama na vlasti. Poslije toliko vremena postoji neka vrsta umora u društvu i želja za promjenama. Osim toga, Srbija vrlo ozbiljno prati izbore u Crnoj Gori, jer je DPS tokom posljednjih mjeseci više puta uvrijedio državljane Srbije, posežući za nedemokratkim mjerama poput zabrane slobode kretanja. To se odnosi na zatvaranje granice u trajanju od mjesec i po dana. Izbori u Crnoj Gori su od velikog značaja i za Bosnu i Hercegovinu, budući da Bošnjaci kao i Srbi smatraju da svi procesi koji se dešavaju u Crnoj Gori, mogu se desiti i kod njih.
Kako gledate na pasivnost EU, na upozorenja opozicije da će njihovi državljani za novac i plaćene putne troškove učestvovati na glasanju u Crnoj Gori?
Otkad je Milo Đukanovic u decembru 2019. odlučio da vodi ofanzivu protiv Srpske pravoslavne crkve, na cijelom Zapadu postoji nevjerovatna tišina i nijedna riječ ili slika litija nisu bile objavljene. Navedena činjenica, kao i stav o mnogim drugim temama kada su u pitanju Srbi, pokazuje koji nivo neistine i nepravde su dostigli pojedini centri moći u zapadnoj Evropi. Naime, sve što se trenutno dešava u Crnoj Gori u vezi je sa pitanjima slobode i liberalizma. To se odnosi na urgrožavanje prava jedne manjine, limitaciju slobode kretanja, policijsku represiju i miješanje vlasti u unutrašnje poslove jedne vanpartijske i vandržavne institucije – Srpske pravoslavne crkve. To bi značilo da isti taj Zapad koji je tako oštro napadao komunističke režime, poput onoga u Sovjetskom savezu, danas ćuti pred jednom novom vrstom komunističkog tipa vladavine. Oni to rade jer im ne prostaje ništa sem da se kaju što su podržavali – istoričari će reći ako su ih oni i doveli na vlast – jedan od najkorumpiranijih i najmonolitnijih režima u Evropi. Ako bismo javnom mnjenju na Zapadu samo jedan minut pokazali litije u Crnoj Gori, raspao bi se cijeli zapadnoevropski sistem objašnjenja u vezi sa dešanjima na Balkanu devedesetih godina. Nakon toga bi zapadnoevropsko javno mnjenje postavilo pitanje odgovornosti lidera Zapada u svim događajima na tlu Balkana. Stoga se ovde na Zapadu svaka vijest u vezi sa Balkanom svodi na ideju krivice Srbije i Srba za bilo bilo koji događaj. Pored toga, mondijalisti koji su na vlasti u Franuskoj kao i u Njemačkoj razvijaju averziju prema svim vrijednostima današnjih patriota. Oni ne mogu da razumiju bitku jednog naroda za svoje svetinje budući da su sami ateisti.
Šta Vi mislite o ovome?