Sjećanje na prenos moštiju Svetog Save u Srbiju

Pravoslavni vernici danas obilježavaju sjećanje na prenos moštiju Svetog Save. Uspomena na prenos njegovih moštiju ima duboku smisao i podsjeća na značaj šta je Sveti Sava učinio za srpski narod.

Na povratku sa jednog od hodočašća iz Svete zemlje, preminuo je 14. januara 1236. godine u tadašnjoj carskoj bugarskoj prestonici Trnovu. Bio je sahranjen u crkvi Svetih četrdeset mučenika uz sve počasti.

Tadašnji srpski arhiepiskop Arsenije molio je kralja Vladislava, sinovca Svetog Save, da prenese mošti u Srbiju riječima: "Nije lijepo ni pred Bogom ni pred ljudima ostaviti oca našeg, ravnoapostolnog učitelja, darovanog nam od Hrista, koji je mnoge podvige i bezbrojne trude podnio radi srpske zemlje i ukrasio je crkvama, kraljevstvom, arhiepiskopskim prestolom, episkopima, i svima ustavima i zakonima, da njegove svete mošti leže van njegova otačastva i prestola njegove crkve, u tuđoj zemlji. Tvoja je, dakle, dužnost, da ga na svaki način iz tuđe zemlje preneseš u njegovo otačastvo".

Kralj Vladislav je sa radošću prihvatio ideju o prenosu moštiju. Dugo je molio bugarskog cara Arsena, svog tasta, koji je u početku odbio njegovu želju rekavši mu: “Kada je Bogu bilo ugodno da se Sveti upokoji među nama, Hristovim vjernima, onda ko sam ja da se protivim volji Božijoj, ili da se drznem uznemiriti grob i svete mošti svetoga, utoliko prije što sveti ništa nije zavještao oko svog prenošenja? Sve, dakle, što god želiš i moliš od mene, sine moj, rado ću učiniti - samo me nemoj primoravati na ono što je nemoguće učiniti, jer mi i patrijarh i velmože i sav grad to zabranjuju".

Sarkofag u Mileševi, gdje se nalaze čestice moštiju Svetog Save. Pod poklopac težak tonu i po stavljene su čestice moštiju prvog srpskog arhijereja koje su monasi spasli od jarosnog Sinan-paše i vijekovima čuvali kao najveću dragocjenost.

Tada je Vladislav odlučio da lično ode u Bugarsku. U toku noći caru Arsenu se u snu javio anđeo Božiji u obliku Svetoga Save i naredio mu da da mošti, da ih odnesu u zemlju naroda njegovog.

Car se silno prepaoe zbog toga, i sutradan ispriča svoje viđenje patrijarhu i velmožama. Oni su mu rekli da je san istinit i da je to posjeta od Boga radi svetoga, i savjetovali su ga da mošti odnesu u Savovu zemlju, da mu carstvo ne bi snašla neka bijeda.

I tako car, dozvavši svoga zeta Vladislava, ispuni njegovu molbu i dozvoli mu da uzme tijelo svetiteljevo.

Mošti su prenesene u manastir Mileševo, zadužbinu kralja Vladislava, gdje su u crkvi Svetog Vaznesenja Gospodnjeg položene u grob.

Poslije ne mnogo vremena, jednom bogobojažljivom i pobožnom starcu u manastiru Mileševa javi se u snu Sveti Sava govoreći mu da njegove mošti izvade iz groba i položi ih ispred groba u crkvi. To je učinjeno, pa su vjernici mogli da svete mošti cjeljuju i nad njima se mole.

Mošti su u Mileševi počivale sve do 1594. godine, kada ih je Sinan paša prenio u Beograd i spalio.

Dobro očuvana lijeva ruka Svetog Save danas se nalazi u manastiru Mileševa, zajedno sa njegovim štapom.

Ruka je vijekovima bila čuvana u manastiru Svete Trojice kod Pljevalja, ali ju je vladika Filaret prenoo u Mileševu. Ruci nedostaje mali prst, a Bugari kažu da je car Asen tražio da u Trnovu, odakle su prenijete mošti, ostane barem prst, kada je već pristao da se mošti prenesu u Srbiju.