Vaskrs kao najradosniji hrišćanski praznik ne donosi radost samo najmlađima, a u različitim krajevima vezan je i uz neke specifične običaje. Vaskrs je praznik koji se proslavlja svake godine u periodu od 4. aprila do 8. maja.
O običajima proslave Vaskrsa u istočnoj Hercegovini i jednoj tipičnoj pravoslavnoj porodici razgovarali smo s trebinjskim sveštenikom Aleksandrom Ilićem. Kuhano žito
- Priprema za Vaskrs jednako je važna kao i sam praznik, a poznato je da je Vaskrs najradosniji hrišćanski praznik. Jedan od prvih vaskršnjih običaja vezan je za prvu subotu posta - Teodorovu subotu, kada se kuha žito kao sjećanje na svetoga Teodora, koji je upozorio hrišćane da će hrana koja bude iznesena taj dan na tržnice biti poprskana krvlju žrtvoprinošenih i da je ne treba jesti, nego da se jede samo žito kuhano u kući - priča sveštenik Ilić i dodaje da i svaka sedmica posta ima svoje značenje.
Prema Ilićevim riječima, posljednja nedjelja posta je Cvjetna, kada se umiva cvijećem, a njoj prethodi Lazareva subota, kada se beru grančice vrbe i unose u kuću.
Na Veliki petak se u svim porodicama farbaju uskršnja jaja, a u porodici Ilić ovom običaju posebno se raduju djeca Lazar, Jovan i Mihailo, koji ofarbana jaja ukrašavaju raznim šarama. Radost Vaskrsa, ističe Aleksandar, treba dijeliti s djecom.
Farbanje jaja
- Mi, kao i svakog Velikog petka, ukrašavamo jaja i pomažemo našoj majci, a naročito ove godine, jer smo dobili sestru Saru pa majka ima manje vremena. Jaja farbamo u prirodnim bojama, u lukovini i korijenu biljke broć, a ukrašavamo ih, punog srca, raznim crtežima - ispričao nam je 12-godišnji Jovan Ilić i dodao da na Vaskrs ujutro idu u crkvu, a po povratku se potucaju jajima i provjeravaju koje je najjače.
Lazar, koji ima 13 godina i najstariji je sin, kaže da se prvo ofarbano jaje naziva Čuvarkuća.
- Prvo ofarbano jaje čuva se u posebnoj posudi do idućeg Vaskrsa. Jaje od prethodne godine se ne baca u smeće, nego se zakopa negdje u zemlju, gdje je čisto - objasnio nam je Lazar kako se postupa s jajetom Čuvarkućom.
Mihajlo, koji ima sedam godina, rekao nam je da je on veoma sretan zbog Vaskrsa, ali ove godine posebno, jer su nedavno dobili sestru koja im ove godine ne može pomoći, ali da se nada da će iduće i ona s njima učestvovati u farbanju jaja.
Svečana trpeza
Aleksandrova supruga Daliborka ispričala je da se na svečanoj vaskršnjoj trpezi, osim jaja, obavezno nalazi i pečeno meso, ali i razne vrste kolača.
- Na Vaskrs ujutro, po povratku iz hrama, potucamo se jajima da vidimo čije je jače i svi se njima omrsimo. Na svečanoj vaskršnjoj trpezi obavezni su supa, pečeno meso i krompir. Naravno, svečana trpeza ne bi mogla proći bez kolača i torte - pojašnjava Daliborka i dodaje da su "šape" karakteristični kolači za Vaskrs.
Šta Vi mislite o ovome?