„Hercegovci – srpski ratni dobrovoljci u ratovima Crne Gore i Srbije 1912-1918“ - naziv je monografije koja je večeras predstavljena u Narodnoj biblioteci u Trebinju u organizaciji Udruženja ratnih dobrovoljaca 1912-1918, potomaka i poštovalaca.
Centralno udruženje ratnih dobrovoljaca u Beogradu na ovom djelu radi više od 20 godina, a u monografiji su objedinjeni podaci iz njenog prvog izdanja 2002. godine i imena, njih oko 500, prikupljenih u 2004. godini.
Sadašnja verzija monografije sadrži 4.880 imena srpskih ratnih dobrovoljaca iz 12 srezova istočne Hercegovine, što je po procentima najveći broj dobrovoljaca u odnosu na broj stanovnika na prostoru Balkana.
"Ova monografija je zamišljena kao radna verzija. To znači da ona nije konačno rješenje i da služi za ispravke i dopune kako bi se u naredne dvije godine izdalo dopunjeno i ispravljeno izdanje koje bi izašlo 2018. godine povodom 100 godina od ulaska srpske vojske u Hercegovinu", rekao je Vujadin Vuković, predsjednik trebinjskog udruženja ratnih dobrovoljaca.
U narednom periodu, pojasnio je Vuković, pojedini podaci iz monografije dodatno će se provjeriti u vojno-arhivskom muzeju u Beogradu, a kako bi se otklonile sve dileme i poprečna mišljenja koja su se u međuvremenu javila.
Udruženje ratnih dobrovoljaca, njihovih potomaka i poštovalaca je samo dvije godine po okončanju Drugog svjetskog rata proglašeno za neprijateljsku organizaciju od strane novoformirane komunističke vlasti, koja je, zatim, arhivu udruženja spalila, a imovinu konfiskovala.
Vuković kaže da je na osnovu knjige trebinjskog paroha - protojereja Vladimira Popovića iz 1929. godine, u gradu na Trebišnjici tokom balkanskih i Velikog rata bilo oko 450 dobrovoljaca, dok je u večeras predstavljenoj monografiji upisano čak 1.100 dobrovoljaca iz našeg grada.
Upravo Trebinjci bili su najbrojniji u spisima poginulih tokom Velikog rata na području današnje istočne Hercegovine, a prema procjenama svaki četvrti dobrovoljac iz Trebinja dao je život u borbi za slobodu od austrougarskog neprijatelja.
Pročitan je dio teksta pjesnika Novice Telebaka pod nazivom "Stradanje mostarskih Srba" iz knjige "Zločini Nezavisne države nad Srbima, Jevrejima i Romima 1941-1945 godine na prostoru Hercegovine", koji na literaran način govori o uzroku i posljedicama Prvog svjetskog rata.
"Potpisuj što moraš, a radi što i kako treba. Sve tinja u sebi između dvije vjere i dvije dinastije - Karađorđeve i Habzburške. Za jedne je Bog na nebu, a za druge na balkonu", navodi se, između ostalog, u Telebakovom tekstu.
U umjetničkom dijelu programa nastupio je guslar Rajko Milojević sa pjesmom o Kajmakčalanu, a program je vodio novinar Ratomir Mijanović.
Promocija ove monografije priređena je u čast 13. novembra – Dana oslobođenja Trebinja u Prvom svjetskom ratu, a povodom 100 godina od zauzimanja Kajmakčalana i bitke na Klobuku.
NOVEMBARSKA NAGRADA - JEDAN OD CILJEVA UDRUŽENJA
U planu Udruženja ratnih dobrovoljaca je da se na nivou grada Trebinja ustanovi novembarska nagrada, koja bi se, u saradnji sa osnovnim i srednjim školama sa područja grada, dodjeljivala za najbolji likovni i literarni rad na temu "Trinaesti novembar".
Šta Vi mislite o ovome?