Ovo je SRPSKI manastir u Jerusalimu

Manastir Svetih arhangela Mihaila i Gavrila je oko 1312/13. godine osnovao i podigao kralj Milutin. Nalazi se unutar zidina Starog grada u Jerusalimu, neposredno u blizini Crkve Svetog Groba (Crkva Vaskrsenja Hristovog) i Grčke patrijaršije.

Foto: vikipedija

Na temeljima ruševina starog vizantijskog manastira koji je tu bio od 4. do 9. vijeka, kralj Milutin je u čast vizantijske pobjede nad Turcima podigao ovaj manastir za potrebe srpskih kaluđera u Jerusalimu. Podizanje ovog manastira usko je vezano za jedan istorijski događaj o kojem se danas vrlo malo zna. Podignut je posle briljantne pobjede srpske vojske u Maloj Aziji.

O tom događaju pisao je Milutinov ljetopisac, arhiepiskop Danilo. On u svom ljetopisu piše da je kralj Milutin svome tastu, vizantijskom kralju Androniku Drugom, u pomoć protiv Turaka poslao elitne ratnike pod vođstvom vojvode Novaka Grebosteke koji su do nogu potukli Turke.

Arhiepiskop Danilo je zapisao: „Srbi su njihova tijela sijekli kao trsku“. Poslije ove pobjede, kralj Milutin je podigao crkvu Svetih arhangela, a poslije je sagradio konake, malu bolnicu i jednu gostionicu za sve srpske i slovenske kaluđere i poklonike u Svetoj zemlji.

Manastir je podignut na mjestu na kome se arhangel Mihail javio caru i psalmopjesniku Davidu.

Kad je car David prebrojavao narod u Izrailju i Judeji, Bog se razgnijevi na njega i opomenu ga preko proroka i dade mu tri mogućnosti za izbor kazne. Iako se car pokajao, morao je izabrati jednu od ove tri kazne: sedam godina gladi, tri mjeseca gonjenja od neprijatelja ili pomor stanovništva. Car je izabrao ovu treću. Stradalo je sedamdeset hiljada ljudi. Tada bi znamenje i sveti arhangel Mihailo spusti mač u korice. To mjesto je obilježeno srebrenim stubićem u središnjem dijelu crkve do oltara.

Car Dušan je 1348. godine odredio pomoć ovom manastiru - Dubrovnik je izdvajao 500 perpera godišnje na ime carine za prodaju soli Srbiji, manastir Svetog Spasa na Bojani 100 perpera, a manastir Svetog Nikole na Vranjini, ostrvu na Skadarskom jezeru, dao je jerusalimskom manastiru kao metoh i on je bio dužan da za njegove potrebe izdvaja pola svojeg godišnjeg prihoda.
Za vrijeme cara Uroša ovaj manastir primao je 100 perpera godišnje od Stona. Tu su počeli da se okupljaju i ruski kaluđeri, koji nisu imali svoj manastir u Palestini.

U kodeksnom rukopisu Grka Atanasiosa Ipsilandisa, pisanog u osamnaestom vijeku, koji je pronađen prije desetak godina na Sinaju, piše: “Srbi monasi, koji su bili pod jurisdikcijom pećkog arhiepiskopa, odavno su obitavali u manastiru svetog Arhangela u Jerusalimu i upravljali njim”. Ovo se odnosi na 1533. godinu, i to je dokaz da je u prvoj polovini šesnaestog vijeka manastir bio srpski.

U prvoj polovini 17. vijeka upadi beduinskih plemena učinili su svoje. Manastir je opljačkan, stradalo je njegovo cjelokupno bratstvo i on je zapustio. Mada, ima podataka da je manastir zamro zbog kuge. Naravno, kad je sasvim nestalo srpske države, i kad su prihodi usahnuli, Grčka patrijaršija u Jerusalimu je preuzela srpski manastir i drži ga i danas.

Mnogi crkveni velikodostojnici, patrijarsi, monasi, pobožni građani išli su na hodočašće u Jerusalim u manastir Arhangela Mihaila i Gavrila. Među njima su pored Nemanjića i drugih srpskih vladara bili i patrijarh Arsenije treći Čarnojević (1683) koji je manastiru podario jevanđelje na staroslovenskom jeziku.

Nema dokumenata koji svjedoče o tome šta je sve na njoj rušeno i prepravljano, kakva je bila, kad je sagrađena. Ipak, to je, nema sumnje, crkva svetih arhangela Mihaila i Gavrila, koju je veliki kralj Milutin Stefan Uroš podigao u čast pobjede nad Turcima i dao joj ime krsne slave svih Nemanjića.

Sveti Sinod Srpske pravoslavne crkve je poslao molbu Jerusalimskoj patrijaršiji da se manastir vrati u okrilje SPC.