II DIO - Dinastije prije Trebinja

Da bismo vam pojasnili ono što smo objavili u tekstu „Trebinje kroz, do sada, nepoznatu istoriju“, donosimo vam sljedeći tekst.

Sve dole napisano prenosimo iz knjige, našeg Trebinjca, Jovana I. Deretića „ZAPADNA SRBIJA“.

SRBIJA U RIMSKOJ IMPERIJI

Stari pisci su najčešće govorili o pojedinim pokrajinama ili plemenima, a rjeđe o narodu kao cjelini u nacionalnom pogledu. Nisu imali isto shvatanje o naciji kao što to mi danas imamo.

Da su Iliri - Srbi, odnosno Srbi - Iliri, to jest da se radi o dva naziva za jedan te isti narod, svjedoči i Apian iz Aleksandrije, u 1. vijeku n.e., poznati pisac istorije rimske imperije.

E. Priko De Sent-Mari kaže da su ovi Skordiski u stvari Srbi, u vrijeme Rimljana, bili toliko brojni da su naseljavali: Iliriju, Panoniju, Meziju i Trakiju. On ih zatim još pominje u današnjoj Hercegovini, Crnoj Gori, Bosni, Kosovu i Metohiji i u Makedoniji.

Jovan Kinamos, 12. vijek, kaže: "Srbi, koji su kao narod Dalmati, izgradili su tvrđavu Ras".

Ime Dalmati i po njemu ime Dalmacija nisu imena nekog posebnog naroda. To je ime nastalo po tvrđavi Dalmi, koja je bila sjedište jednog saveza srpskih plemena u borbi protiv Rimljana, oko 160 godine n.e. Tvrđava Dalma se nalazila desno od izvora rijeke Neretve, iznad Nevesinja. Plemena Dalmskog saveza Rimljani su nazivali - Dalmatima.

Stari gradovi čija su imena nastala neposredno od srpskog nacionalnog imena jesu: Sardika ili Serdika - današnja Sofija, Sarda, Sorda ili Skodra, današnji Skadar, Sardona ili Skardona - današnji Skradin, Sarit, Seralium ili Seraljio - današnje Sarajevo, rimski Serbino, Serbinum, i u savremenim izdanjima antičkih pisaca na Zapadu, Servitium, a kod Tolomeja Σερμιον, to jest Serbinovo - današnji Zagreb, u kome je bila glavna luka rimske flote na Savi.

Grad Serbia na reci Bistrici i dvije Srbice u staroj Makedoniji, rimska Sarabantia u Panoniji i grad Serbion, Σερμιον grčki, i Sirmium rimski - današnja Sremska Mitrovica.

Sve ovo što smo naveli jasno govori da su Srbi bili stanovnici u svima srpskim pokrajinama u kojima i danas žive, daleko prije rimskog osvajanja Jadranske Srbije. Naravno, mogli smo navesti još mnogo izvora, ali je zbog ograničenog prostora i ovo je dovoljno.

Rimljani su postepeno osvojili sve srpske predjele na Helmskom poluostrvu, što je pravilan naziv za Balkan, i pošto je u tim svim predjelima živio jedan te isti narod, oni su ih sve ujedinili u jednu jedinstvenu rimsku provinciju - Iliriju. Zatim je Iliriji pripojena i Grčka i tako je stvorena velika provincija Ilirik.

Rimski Ilirik je obuhvatao cijelo Helmsko poluostrvo i sva ostrva u Bijelom Moru i na Pelagu (prvo poznato ime za Sredozemno more), završno sa Kretom, (Kritom).

Pošto je Ilirik obuhvatao Srbiju i Grčku, da bi smo pravili razliku mi ćemo ovdje govoriti samo o Iliriji, to jest Rimskoj Srbiji.

Rimska Ilirija je bila u stvari proširena Jadranska Srbija: na sjeveru do rijeke Ina i do Dunava i na istoku do Crnog mora.

Rimljanima je bilo potrebno vrijeme od tri vijeka da osvoje sve srpske zemlje na Helmskom poluostrvu. I ubrzo potom Srbija je postala štit i mač Rimske imperije. Tako zvane "ilirske legije" postale su glavna vojna snaga Imperije. Preuzimajući glavnu ulogu u odbrani Carevine, Srbi su ubrzo preuzeli i glavnu političku ulogu u njoj.

Prvi Srbin imperator bio je Maksimin Rašanin 235. godine n.e. Od toga vremena upravni centar Carevine prelazi iz Rima u Sirmium, grad koji je bio glavni grad Rimske Srbije. Rim ubrzo postaje samo jedan stari grad, Carevine za koji su vezane uspomene.

Sa Dekiusom, koji je došao na presto 248. godine, počinje neprekidna srpska dominacija Imperijom i trajaće sve do smrti cara Valentiniana II, 392. godine. Punih 144 godine Srbi su vladali Rimskom imperijom bez prekida.

Početak obnove srpske nacionalne države, Jadranske Srbije, bio je 461. godine n.e., kada se Markelin krunisao za kralja Dalmacije.

Markelin je bio jedan od glavnih vojskovođa carevine, pomoćnik proslavljenog vojskovođe Aetiusa, pobjednika nad Atilom na Katalonskim poljima 451. godine. Aetius i Markelin su bili Srbi iz Dalmacije.

Početak obnove nacionalne države Srbije, pada u vrijeme kada su Srbi uvidjeli da je održavanje Rimske imperije postalo nemoguće i da je jedino rješenje za Srbe uspostavljanje svoje nacionalne države.

Markelin je bio na položaju glavnog zapovjednika ratne mornarice Imperije, uplovio je sa cijelom ratnom mornaricom u luke Dalmacije i proglasio se za kralja Dalmacije. Dotadašnju mornaricu Imperije zadržao je u svome posjedu kao mornaricu kraljevine Dalmacije. Ubijen je iz potaje u Italiji 468. godine n.e. Njegovo iznenadno ubistvo dovelo je u pitanje opstanak kraljevine koju je on stvorio.

DINASTIJA SVEVLADOVIĆA ( 490 – 640.g.n.e.)

Tek dolaskom sinova kralja Dačke Srbije, Svevlada: Oštroila i Totile, 490. godine, konačno je obnovljena i učvršćena Jadranska Srbija.

Prema savremenim nazivima zemalja, Srbija je pod Svevladovićima obuhvatala: Dalmaciju, Bosnu, Hercegovinu, Hrvatsku, Sloveniju, Slavoniju, Crnu Goru, Albaniju, polovinu Republike Makedonije, Republiku Srbiju, sjevernu Butarsku, južnu Mađarsku i spajala se sa Dačkom Srbijom na Dunavu.

U vrijeme kralja Radimira II desio se veliki napad Avara na Srbiju, 639. godine. Vrlo brojna avarska vojska je upala u Srbiju i poharala Dalmaciju, Istru, Meziju, Dardaniju, Rašku i Prevalu. Avari su osvojili tvrđavu Klis u Dalmaciji, a zatim su do temelja razorili gradove Solin i Epidaur, 640. godine.

Uoči avarskog napada Srbija je bila u velikom neredu, buktali su sukobi između hrišćana i pagana. Car Radimir II je bio pagan i u ovim sukobima stao je na stranu pagana i progonio hrišćane. Ovakvo stanje u Srbiji olakšalo je prodor Avara, a možda je baš ovo loše stanje i privuklo Avare. Bilo kako bilo, car RadimirII je nesto 639. godine, a njegov nasljednik, čije ime nam nije poznato, poginuo je prilikom avarskog osvajanja Solina 640. godine.

Jedan drugi, i posljednji plemić iz dinastije Svevladovića, pokušao je da postavi carsku vlast u Skadru, ali u tome nije imao mnogo uspjeha.

Vladari iz dinastije Svevladovića:

Oštroilo 490 – 535. godine, Svevlad 535 – 549. godine, Selimir 549 - 568. godine, Vladan 5b8 – 590. godine, Radimir 590 – 606. godine, Vladan II 606 – 619. godine, Radimir II 619 – 639. godine.
N. N. 639 – 640. godine.

DINASTIJA SVETIMIROVIĆ 640 – 794. godine

Poslije pobjede nad Avarima vojvoda Svetimir se kruniše za kralja Srbije u Skadru, jer je Solin bio uništen, i time osniva novu dinastiju - Svetimirovića.

Njegova država, Srbija, bila je prostorno nešto manja od države Svevladovića, jer su se Avari održali u zapadnoj Panoniji, tačnije u današnjoj Hrvatskoj i Sloveniji.

U Dalmaciji, Avari su se bili nastanili oko Sinja i Vrlike i poslije njihovog poraza tu je ostao jedan dio njihovog stanovništva; možda dvije do tri hiljade duša. Oni su se još naselili oko Obrovca i Nina.

Obrovac je po njima dobio svoje ime, pošto su Srbi nazivali Avare – Obrima. Dinastija Svetomirović gasi se sa smrću kralja Tvrdislava koji nije imao nasljednika.

Vladari iz dinastije Svetimirović:
Svetimir 640 – 671. godine, Budimir 671 – 711. godine., Svetolik 711 – 724. godine, Vladislav 724 – 727. godine, Tomislav 727 – 747. godine, Sebislav 747 – 760. godine, Vladimir 760 – 781. godine, Karamir 781 – 789. godine, Tvrdislav 789 – 794. godine.

DINASTIJA OŠTRIVOJEVIĆ

Prvo razdoblje 794 – 865 godine.

Osnivač nove dinastije bio je vojvoda Oštrivoj, sestrić kralja Tvrdoslava. Oštrivoj je proveo dvije godine, na čelu vojske, u zapadnim banatima Srbije, odbijajući napade fruških snaga. Velika fruška kraljevina, pod Karlom Velikim, bila je u to vreme na vrhuncu svoje moći. Fruška je predstavljala stalnu opasnost na zapadnim granicama Srbije i više puta pokušala je da izvrši prodor prema Dalmaciji.

Dugotrajni boravak vojvode Oštrivoja, tadašnjeg stvarnog vladara Srbije, na čelu vojske u zapadnim banatima govori nam jasno da je za sve to vrijeme vladalo ratno stanje između Fruške i Srbije. Tek pošto je opasnost potpuno otklonjena, vojvoda je došao u Skadar i krunisao svoga sina Tolimira za kralja Srbije.

Vladari iz prvog razdoblja dinastije Oštrivojević:
Oštrivoj 794 – 796. godine, Tolimir 796 – 812. godine, Pribislav 812 – 815. godine, Krepimir 815 – 840. godine, Svetorad 840 – 858. godine, Radoslav 858 – 863. godine, Časlav 863 – 865. godine.

SRBIJA BEZ KRALjA 865 – 926. godine.

Sada dolazimo do perioda koji je od izuzetnog značaja za Trebinje.

Jedan od srpskih plemića koji se u ovome vremenu naročito isticao bio je Mihailo Višević, 910-930. godine. Najprije Mihailo je bio ban Zahumlja i ubrzo po dolasku na ovaj položaj proširio je svoju vlast na kneževinu Trebinje, na Duklju i na cijelu oblast Neretvljana.

On se pominje istovremeno kao "vojvoda Slavonije" i kao "vojvoda Srbije". U stvari Mihailova banovina se prostirala na prostoru prvobitne Srbije.

Ukratko, dalje događaje smo opisali u prvom dijelu „Trebinje kroz, do sada, nepoznatu istoriju“. Sljedeći put ćemo vam detaljnije opisati vladare koji su vezani za Trebinje.